Op deze pagina vind je de prijzen die het Elise Mathilde Fonds heeft ingesteld of ondersteunt en de winnaars van de afgelopen jaren. Versneld naar een specifieke prijs gaan? Maak dan hier je keuze:
Elise Mathilde Essayprijs
De Elise Mathilde Essayprijs is in 2018 in het leven geroepen door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (MdNL), op initiatief van de Stichting Elise Mathilde Fonds en in nauwe samenwerking met het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap (KNHG) en het Genootschap Onze Taal. De jaarlijkse prijs wordt beurtelings worden toegekend aan een essay op het gebied van de Nederlandse letterkunde, taalkunde en geschiedenis.
In lijn met de doelstelling van het Elise Mathilde Fonds om culturele en ideële doelen te ondersteunen, moeten de essays het behoud van het Nederlandse cultuurgoed centraal stellen. Aan de prijs is een bedrag verbonden van 5.000 euro. Daarnaast wordt de bekroonde inzending gepubliceerd in het Jaarboek van de MdNL (www.mdnl.nl), op de website van Onze Taal (www.onzetaal.nl) en op de website van het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap (www.knhg.nl). Het reglement voor de essayprijs kun je hier vinden.
Lees hier de winnende essays:
Noorderheideprijs
Sinds 2015 looft het Elise Mathilde Fonds in samenwerking met Diligentia – Koninklijke Maatschappij voor Natuurkunde- jaarlijks de Noorderheideprijs uit. De Noorderheideprijs bestaat uit een volledig verzorgde retraite van 2 à 3 dagen op Landgoed Noorderheide voor de onderzoeksgroep van de winnende spreker.
De winnaar van de prijs wordt gekozen door de Commissie Maatschappelijke Cohesie van de Stichting Elise Mathilde Fonds. Het bestuur van Diligentia maakt een voorselectie uit de complete sprekerslijst van het lopende verenigingsjaar op basis van enkele criteria, o.a. de kwaliteit van de lezing en het onderzoek, het perspectief van de onderzoeker, de credits aan groepsleden (want onderzoek doe je niet alleen) en het tijdig inleveren van een manuscript voor het Diligentia jaarboek, waarna de Commissie de definitieve keuze bepaalt.
Winnaar 2024:
“Katalysatoren op atomaire schaal”
prof.dr. I.M.N. (Irene) Groot
nog geen verslag
Winnaar 2023:
“Nieuwste inzichten in de humane embryologie“
dr. B.S. (Bernadette) de Bakker
nog geen verslag
Winnaar 2022:
“Antarctica: een onzeker zwaargewicht voor de zeespiegel“
dr. S.L.M. (Stef) Lhermitte
Winnaar 2020:
“Nieuwe diersoorten ontdekken met Citizen Science“
prof.dr. M. Schilthuizen
Winnaar 2019:
“Moderne glycobiologie“
dr. M.T.C. (Marthe) Walvoort
geen verslag beschikbaar
Winnaar 2018:
“Exoplaneten in zicht”
dr.ir. F. (Frans) Snik
geen verslag beschikbaar
Winnaar 2016:
“Het ecosysteem van onze melkweg“
prof.dr. M. (Marijke) Haverkorn
Winnaar 2015:
“Mariene virale ecologie in relatie tot klimaatverandering”
prof.dr. C.D.P. (Corina) Brussaard
Dr. Wijnaendts Franckenprijs
De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (www.mdnl.nl) heeft de Dr. Wijnaendts Franckenprijs (literatuurkritiek) 2024 toegekend aan Marja Pruis voor haar boek Boos Meisje. Over vrouwen en frictie (2022).
Sinds 1935 kent de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde de Dr. Wijnaendts Franckenprijs toe. Met ingang van 2024 is deze prijs gekoppeld aan de Elise Mathilde Essayprijs en wordt de prijs gefinancierd door de Stichting Elise Mathilde Fonds. Dezer driejaarlijkse prijs is bedoeld ter bekroning van een recente essayistische boekpublicatie, afwisselend op het terrein van de literatuurkritiek en de cultuurgeschiedenis, en bestaat uit een oorkonde en €10.000.
“Door Boos meisje voor te dragen voor de Dr. Wijnaendts Franckenprijs toont de commissie niet alleen waardering voor deze combinatie van literatuurkritiek en persoonlijk essay. Ze wil ook een auteur loven die door haar veelomvattende kritische praktijk laat zien hoe literatuur kan helpen om de brandende kwesties van onze tijd iets beter te begrijpen. Pruis, de ‘Grote Vriendelijke Schrijfster’ tegen wil en dank, weet daardoor oude en nieuwe lezers, evenals jongere generaties critici te inspireren.”
Uit het jury rapport2024
Nederlandse Biografieprijs 2024
De winnaar van de Nederlandse Biografieprijs 2024, mede mogelijk gemaakt door het Elise Mathile Fonds, is Karin Amatmoekrim met haar boek In wat voor land leef ik eigenlijk. Anil Ramdas, onmogelijk kosmopoliet, verschenen in 2023. Dat werd zojuist bekendgemaakt tijdens een feestelijke bijeenkomst in het Hodshon huis te Haarlem, zetel van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij der Wetenschappen.
De Nederlandse Biografieprijs wordt elke twee jaar uitgereikt aan de auteur van de beste Nederlandstalige biografie die in de voorafgaande jaren is verschenen. Dit keer werden er ruim 140 biografieën door de uitgevers ingezonden. Op de shortlist stonden verder:
– Peter-Paul de Baar: Theo Thijssen (1897-1943). Schrijver, schoolmeester, socialist (2023)
– Roelof van Gelder, De koopman van Kanton. Jan Bekker Teerlink (1759-1832) (2022)
– Laura van Hasselt, Geld, geloof en goede vrienden. Piet van Eeghen en de metamorfose van Amsterdam 1816-1889 (2023)
– Judith Koelemeijer, Ey Hillesum. Het verhaal van haar leven (2022)
In de jury hadden zitting: voorzitter prof. dr. Frits van Oostrom, neerlandicus en voormalig president van de KNAW, en de leden mevrouw prof. dr. I. Sluiter, classica en oud-president van de KNAW, prof. dr. J. T. Leerssen, literatuurwetenschapper en historicus, mevrouw dr. A. Esmeijer, directeur Algemene Zaken van de KNAW, en mevrouw drs. M. Veldhuijzen van Zanten-Hyllner.
De winnaar ontving een trofee en een cheque van € 20.000,00; de vier shortlistgenomineerden kregen ieder € 2.000,00.
De Nederlandse Biografieprijs is een geheel onafhankelijk initiatief om schrijvers van Nederlandstalige biografieën te eren en daarmee het lezen van biografieën te bevorderen. De prijs werd dit jaar voor de achtste keer uitgereikt.
“Karin Amatmoekrim heeft ons gegrepen met een indringend portret. In dit boek heeft een biograaf die de hoofdfiguur niet zelf heeft meegemaakt, een voorbeeldig evenwicht bereikt tussen twee uiterste vereisten van het genre: liefdevolle empathie en kritische distantie.[Een boek] waarin het bezield individualisme van de hoofdfiguur behalve diens kracht tenslotte ook een zwakte werd – waarmee die biografie de lezer ook te denken geeft over de interactie tussen individu en omgeving, en over hoe iemand zich kan inzetten voor culturen en hun overbrugging, maar er gaandeweg ook tussen verloren kan raken, tot aan zelfverlies aan toe.”
Uit het jury rapport2024